Celem zwolnienia lekarskiego jest szybki powrót do zdrowia. Większość ubezpieczonych doskonale o tym wie i przestrzega zaleceń medyka. Zawsze jednak pojawiają się przekorni, którzy zwolnienie chorobowe traktują nieco inaczej i wykorzystują je niezgodnie z przeznaczeniem lub przedłużają wolne, gdy są już zdrowi. Takie osoby muszą się liczyć z konsekwencjami narażając się na zwrot albo wstrzymanie wypłaty zasiłków chorobowych.
ZUS z mocy prawa ma obowiązek prowadzić systematyczną kontrolę zwolnień lekarskich. Przeprowadza dwa rodzaje kontroli. Pierwsza dotyczy prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich, a druga prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Przy kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich pracownicy ZUS-u sprawdzają, czy ubezpieczony pożytkuje zaleconą przez lekarza przerwę w pracy zgodnie z przeznaczeniem i nie podejmuje żadnych zbędnych działań, które przyczyniłyby się do pogorszenia jego stanu zdrowia. Nie można na przykład w trakcie zwolnienia pracować zarobkowo, czy remontować mieszkania. Możliwość weryfikowania wykorzystywania e-ZLA przez ubezpieczonych mają oprócz ZUS-u pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczeń społecznych powyżej 20 osób.
– Tylko w pierwszym kwartale 2023 roku pracownicy białostockiego oddziału ZUS sprawdzili wykorzystywanie zwolnień chorobowych u 242 mieszkańców województwa podlaskiego. Okazało się, że 72 osoby niewłaściwie korzystały ze zwolnienia. Zamiast stosować się do zaleceń medycznych, oddawali się różnym formom aktywności. W konsekwencji zostali pozbawieni prawa do zasiłku chorobowego, a kwota cofniętych zasiłków wyniosła w regionie 158,6 tysięcy złotych – informuje Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.
– W większości przypadków na „chorobowym” pracownicy wykonywali zatrudnienie w innej firmie, bądź prowadzili działalność gospodarczą. Popularnym sposobem na spędzanie opacznie rozumianego czasu wolnego były wyjazdy turystyka i podróże. Często chorzy przerwę w pracy, którą lekarz zalecił na odpoczynek traktują, jak dodatkowy urlop. Niektórzy w tym czasie dokumentują swoją aktywność sportową, umieszczając zdjęcia w mediach społecznościowych. Pewien radny, będąc na zwolnieniu lekarskim w firmie, w której był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, brał udział w posiedzeniach Rady, przez co pozbawił siebie prawa do wypłaty świadczenia za czas choroby. Z kolei właściciel baru w miejscu pracy, nie dość, że kontrolował swoich pracowników, to spożywał alkohol, tym samym przyczyniając się do pogorszenia swojego stanu zdrowia – wylicza rzeczniczka.
W całej Polsce liczba osób poddanych kontroli od stycznia do marca 2022 r. w kontekście wykorzystywania zwolnienia lekarskiego sięgnęła prawie 16 tys. ubezpieczonych. Niemal 2,1 tys. osób pozbawiono prawa do zasiłku chorobowego. W skali kraju kwota cofniętych z tego tytułu zasiłków sięgnęła niemal 3,4 mln zł.
Drugim rodzajem kontroli zwolnień jest kontrola prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. To zadanie lekarza orzecznika ZUS, który ocenia, czy pracownik jest nadal chory, a zwolnienie zasadne. Jeśli okaże się, że kontrolowany jest już zdrowy, to następuje skrócenia zwolnienia lekarskiego. Wówczas ZUS dokonuje weryfikacji świadczenia i prawo do chorobowego przysługuje tylko do dnia badania. Kontrola ta może odbyć się także w oparciu o dokumentację medyczną, na podstawie której lekarz wystawił zwolnienie. W województwie podlaskim w pierwszym kwartale 2023 roku na 2,6 tys. skontrolowanych zwolnień lekarskich przez lekarzy orzeczników ZUS 52 osób zostało uznanych za zdolne do pracy. Kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków wyniosła 42,7 tys. zł. W całej Polsce skontrolowano ponad 101 tys. osób, i wydano 5,7 tys. decyzji o braku prawa do zasiłku. Kwota cofniętych zasiłków chorobowych przekroczyła 3,4 mln zł
Poza przeprowadzaniem kontroli przez inspektorów i lekarzy orzeczników – Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma również obowiązek ograniczyć wysokość świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Z tego powodu w naszym regionie od stycznia do marca 2023 r. obniżono wypłatę zasiłków na kwotę 640 mln zł, w kraju ponad 38 mln zł. Łącznie, kwota obniżonych i cofniętych świadczeń chorobowych w tym okresie na terenie województwa podlaskiego wyniosła ponad 840 tys. zł. W skali kraju to 45 mln zł.
Podczas wizyty u lekarza pacjent musi pamiętać, żeby podać adres, pod którym będzie przebywał na zwolnieniu w czasie chorobowy. – Gdy podczas niezdolności do pracy, chory zamierza zmienić miejsce pobytu, powinien wskazać lekarzowi wystawiającemu e-zwolnienie właściwy adres. Taki obowiązek leży po stronie ubezpieczonego od początku 2019 r.– wyjaśnia rzeczniczka.
O zmianie adresu, która następuje w trakcie trwania zwolnienia, chory pracownik powinien powiadomić pracodawcę i ZUS w ciągu trzy dni. Wówczas uniknie konsekwencji wynikających z nieobecności pod adresem podanym w e-ZLA. Nieuzasadniona nieobecność pod wskazanym miejscem pobytu może być przyczyną odmowy wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS lub podstawą do żądania zwrotu już wypłaconego świadczenia.
Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego
fot. freepik
